Przeważnie tworzy się u młodych kobiet, u których występuje comiesięczne jajeczkowanie, może jednak pojawić się dopiero w okresie menopauzy.
Jeśli torbiel jest niewielkich rozmiarów, nie daje przeważnie żadnych objawów. Kobieta dowiaduje się o chorobie najczęściej przypadkowo, podczas okresowego badania ginekologicznego. Dopiero, gdy guz osiąga znaczne rozmiary, może powodować ucisk na pęcherz, uczucie ciężaru w podbrzuszu i bóle ostre lub rwące. Wówczas do lekarza należy zgłosić się jak najszybciej.
Zaburzenia hormonalne.
Są przyczyną powstania większości torbieli. W normalnym cyklu jajeczko dojrzewa w tzw. pęcherzyku Graafa. Na sygnał pochodzący z układu hormonalnego, pęcherzyk pęka i jajeczko wydostaje się do jajowodu. Gdy sygnał ów się nie pojawia, pęcherzyk, zamiast pęknąć, rośnie dalej, wypełniając się płynem. Przed następną miesiączką może zaniknąć, ale może też nadal się powiększać, osiągając wielkość nawet dużej pomarańczy.
Torbiele powstałe z nieznanych przyczyn nazywamy organicznymi. Mogą być wypełnione płynem surowiczym, śluzem lub tłuszczem. Osiągają czasem znaczne rozmiary – nawet zaawansowanej ciąży.
Jeśli torbiel jest niewielka i nie daje niepokojących objawów, pacjentka przez 2-3 kolejne cykle miesiączkowe pozostaje jedynie pod obserwacją. Gdy guz się powiększa, jest bolesny lub nie niknie przez dłuższy czas, należy rozpocząć leczenie. Można przez okres kilku miesięcy podawać silną dawkę progesteronu. Lekarz decyduje się czasem na przepisanie hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych.
Kiedy trzeba operować.
W niektórych wypadkach torbiel trzeba usunąć, stosując metodę laparoskopową lub tradycyjną. Jeśli to tylko możliwe, „wyłuszcza się” torbiel, pozostawiając jajnik nienaruszony.
Jednym z powodów, dla których lepiej narośl usunąć, jest niewielkie wprawdzie, ale istniejące prawdopodobieństwo uzłośliwienia się torbieli. Możliwe jest też wystąpienie jej skrętu, co objawia się gwałtownym, ostrym bólem, mdłościami i wymiotami. Wówczas konieczna jest natychmiastowa operacja. Jest ona niezbędna również, gdy dojdzie do pęknięcia torbieli i krwawienia do jamy otrzewnej.
Gdy na jednym jajniku powstanie niejedna, lecz wiele torbieli, pozostaje zbyt mało miejsca dla normalnie rozwijających się pęcherzyków Graafa, z których uwalniane są dojrzałe jajeczka. Wówczas kobieta może mieć 2 kłopoty z zajściem w ciążę.