Pierwotne guzy mózgu – nowotwory, które pochodzą z tkanki mózgowej – występują rzadko; stanowią około 1 % wszystkich nowotworów i powodują około 2,5% zgonów z powodu choroby nowotworowej. Jednak wśród cierpiących na raka 1 na 4 chorych ma przerzuty nowotworowe do mózgu. Pierwotne nowotwory mózgu mogą wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej dotyczą małych dzieci i osób w średnim wieku.
Większość guzów mózgu początkowo nie daje żadnych objawów, aż do momentu osiągnięcia większych rozmiarów.
Objawy związane z uciskiem guza na tkankę mózgową to:
♦ Długotrwałe bóle głowy, narastające wraz z upływem czasu, silniejsze w pozycji leżącej.
♦ Wymioty, czasami nudności.
♦ Nagle napady padaczkowe.
♦ Niezrozumiałe zmiany charakterologiczne lub obniżenie sprawności intelektualnej.
Objawy różnią się w zależności od umiejscowienia i rodzaju guza. Mogą to być:
♦ Nagła utrata widzenia, zaburzona mowa i inne zmiany dotyczące pozostałych zmysłów.
♦ Słabość lub paraliż, szczególnie kończyn dolnych.
♦ Zaburzenia pamięci.
♦ Utrata koordynacji równowagi.
Rozróżnia się nowotwory łagodne, które rosną w miejscu powstania i nie rozprzestrzeniają się w organizmie, oraz nowotwory złośliwe, które szybko rosną i dają przerzuty. Każdy nowotwór mózgu jest bardzo groźny, ponieważ rosnąc, powoduje wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego i narusza struktury nerwowe, wywołując silny ból oraz uszkodzenie tkanki mózgowej, niebezpieczne dla życia. Objawy i rokowanie dla chorego zależą od rodzaju i umiejscowienia nowotworu.
Przyczyny rozwoju pierwotnych nowotworów mózgu są nieznane. Częste występowanie spotyka się rodzinnie, co wskazuje na możliwość istnienia czynników uwarunkowanych genetycznie. Niektórzy naukowcy uważają, że przyczyną może być ekspozycja na środki chemiczne, takie jak chlorek winylu czy pestycydy, lub nadmierne promieniowanie pola elektromagnetycznego. Pewne choroby genetyczne, np. stwardnienie rozsiane i rodzinna polipowatość jelit, współistnieją z nowotworami mózgu.
Rozpoznanie nowotworu mózgu jest możliwe po kompleksowym badaniu pacjenta przez neurologa. Tomografia komputerowa mózgu (CT) i rezonans magnetyczny (MRI) są pomocne w identyfikacji i umiejscowieniu guza. Czasami można wykonać biopsję stereotaktyczną w celu pobrania i zbadania malutkiego wycinka tkanki nowotworowej. Badanie radiologiczne innych części ciała pozwala na wykluczenie ewentualnych przerzutów.