U kobiet zdrowych tkanka wyścielająca jamę macicy, zwana endometrium, znajduje się jedynie w świetle macicy, natomiast u kobiet cierpiących z powodu endometriozy dochodzi do migracji maleńkich fragmentów endometrium poza jamę macicy. Fragmenty te zagnieżdżają się w innych narządach i tkankach i tam się rozrastają. Zmiany najczęściej zlokalizowane są w obrębie jamy brzusznej oraz w narządach układu rozrodczego, np. w jajnikach. W rzadkich przypadkach ogniska endometriozy mogą znajdować się także w innych narządach (np. w płucu czy jelicie).
Podobnie jak tkanka endometrium, również komórki endometrialne przeniesione w inne miejsca podlegają wpływowi hormonów-estrogenów i progesteronu. W czasie cyklu miesiączkowego powiększają swoje rozmiary, złuszczają się i dochodzi do krwawienia. Ze względu na umiejscowienie endometrium w nieprawidłowym miejscu krew miesiączkowa nie ma możliwości znalezienia drogi odpływu z organizmu. Wskutek drażnienia otaczających tkanek tworzą się torbiele i zrosty. W konsekwencji może to doprowadzić do zlepienia się ze sobą wszystkich elementów narządu rodnego (macicy, jajowodów, jajników) i powstania konglomeratu, który w czasie badania ginekologicznego jest wyczuwalny jako jeden guz.
OBJAWY
♦ Ostry ból brzucha przed, w trakcie lub zaraz po miesiączce.
♦ Ostry ból brzucha w czasie stosunku.
♦ Wyjątkowo obfite miesiączki z dużą ilością skrzepów, trwające dłużej niż 7 dni.
♦ Niepłodność.
W zależności od zakresu zmian i głębokości penetracji rozrastającego się w niewłaściwym miejscu endometrium rozróżniamy endometriozę łagodną, średnio nasiloną i bardzo nasiloną. Objawy tego stanu chorobowego mają różne nasilenie: 10% pacjentek nie odczuwa żadnych dolegliwości, inne odczuwają ucisk w jamie brzusznej, ból w czasie miesiączek oraz ostry, głęboki ból brzucha podczas stosunku. Endometrioza bywa w 30-40% przypadków przyczyną niepłodności kobiet. U kobiet, które zaszły w ciążę, objawy endometriozy mogą znacznie się zmniejszyć lub ustąpić całkowicie. Mogą jednak powrócić rok lub 2 lata po porodzie.
Endometrioza dotyczy kobiet w wieku 30-40 lat i zwykle ustępuje w czasie menopauzy (kiedy znacznie spada produkcja estrogenów).