Istnieje szereg nieprawidłowych stanów uniemożliwiających zajście w ciążę. Należą do nich:
Niepłodność pochodzenia „mechanicznego” – w drogach rodnych kobiety istnieje przeszkoda uniemożliwiająca kontakt komórki jajowej z plemnikami. Najczęściej jest to niedrożność jajowodów. Do badań potwierdzających bądź wykluczających ten stan należy, m.in. prześwietlenie narządu rodnego promieniami X z użyciem kontrastu, laparoskopia z obserwacją przepływania środka kontrastowego podawanego przez szyjkę macicy. 2.
Niepłodność pochodzenia hormonalnego (brak lub zaburzenia owulacji) – nieprawidłowe stężenie hormonu ciałka żółtego (progesteronu) podtrzymującego wczesną ciążę. Do metod oceny takich zaburzeń zalicza się:
pomiar temperatury ciała – jeśli zaistniała owulacja i stężenie progesteronu jest prawidłowe, temperatura ciała kobiety jest wyższa o około 0,5 stopnia w drugiej połowie cyklu miesięcznego,
ocena śluzu szyjkowego oraz zachowania się szyjki macicy w czasie cyklu -w okresie około owulacyjnym śluz szyjkowy staje się przezroczysty i ciągliwy, szyjka zmienia swój kształt i pozycję wobec ścian pochwy, rozszerza się jej ujście,
ocena rozmazów cytohormonalnych – w seryjnym badaniu cytologicznym ocenia się wpływ hormonów płciowych na stan komórek nabłonka pochwy,
biopsja błony śluzowej jamy macicy po ew. owulacji -ocena odpowiedzi śluzówki na bodźce hormonalne,
seryjne badanie USG (obserwacja wzrostu pęcherzyków jajnikowych z ew. stwierdzeniem owulacji),
laparoskopia – ocena cech prawidłowej funkcji jajnika,
seryjne oznaczenie stężenia odpowiednich hormonów w surowicy krwi.
Niepłodność o podłożu immunologicznym – śluz szyjki macicy nie przepuszcza plemników. Znajdują się w nim przeciwciała niszczące plemniki. Diagnostyka polega tu na obserwacji plemników w kontakcie z teoretycznie płodnym śluzem szyjkowym. Istnieje też niepłodność idiopatyczna. Obecny stan wiedzy nie pozwala na jej wytłumaczenie.