Każdy przeżywa chwile, kiedy najlżejsza nawet praca wydaje się ponad siły. Po ciężkim wysiłku zarówno umysłowym, jak i fizycznym – stany wyczerpania są zjawiskiem naturalnym. Gdy jednak przez dłuższy czas czujemy się przemęczeni bez wyraźnej przyczyny może to być oznaką choroby.
To wszystko przez ten wieczny stres i pośpiech – mówimy, tłumacząc fakt, że choćbyśmy spali 12 godzin, nie czujemy się wypoczęci. Przepracowanie i ciągłe niedosypianie rzeczywiście może być przyczyną uczucia notorycznego zmęczenia. Czasem jednak powodem takiego stanu może być choroba, z której nie zdajemy sobie sprawy.
Anemia.
Najczęściej przyczyną anemii jest dieta zbyt uboga w żelazo, niezbędne do wytwarzania hemoglobiny – czerwonego barwnika krwinek, odpowiadającego za transport tlenu do komórek. Poprawę może przynieść wzbogacenie diety o produkty zawierające dużo żelaza, a także kwasu foliowego i witaminy B12: mięso, podroby (wątróbka), pełnoziarniste pieczywo, produkty mleczne, warzywa i owoce (fasola, szpinak, natka pietruszki, banan, pomarańcze).
Inne objawy: bladość skóry, bóle głowy, kołatanie serca, mdłości.
Cukrzyca.
Zmęczenie może być jednym z objawów cukrzycy typu II, czyli tzw. insulinoniezależnej. Dotyka ona zwykle osób po 40. roku życia. Trzustka zaczyna produkować za mało insuliny – hormonu umożliwiającego trawienie cukrów. Są one magazynowane we krwi. Cukrzycę można wykryć, wykonując badania krwi i moczu. Oznaki choroby łagodzimy dietą oraz doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi.
Inne objawy: wydalanie zbyt dużej ilości moczu, silne pragnienie, swędzenie skóry.
Bezdech w czasie snu.
Nie zawsze wiemy, że cierpimy na tę dolegliwość, spowodowaną rozluźnieniem mięśni podniebienia miękkiego i gardła. Najczęściej dotyka ona otyłych mężczyzn w średnim i starszym wieku. Uczucie zmęczenia powstaje na skutek niedotlenienia organizmu. Czasem bezdech mija po kuracji wyszczuplającej.
Inne objawy: senność w ciągu dnia, chrapanie w nocy, nieuzasadnione poirytowanie.
Depresja.Najczęściej spowodowana jest zaburzeniami wydzielania w mózgu serotoniny (hormon odpowiedzialny za dobre samopoczucie i sen). Depresja może się też pojawić na skutek stresującego przeżycia. Choroba najczęściej dotyka kobiety w wieku dojrzałym. Ponieważ jej objawy są często lekceważone (zarówno przez pacjenta, jak i przez lekarzy), nie zawsze jest prawidłowo i szybko rozpoznawana. Gdy zatem zmęczeniu towarzyszy poczucie, że większość spraw i zadań zaczyna nas przerastać, należy zasięgnąć pomocy specjalisty (psychiatry lub psychologa). Depresję leczy się farmakologicznie, a także stosując psychoterapię oraz ucząc pacjenta, jak na co dzień powinien radzić sobie z chorobą. Inne objawy: uczucie smutku, spowolnienie myślenia i poruszania się, lęk, myśli samobójcze, zaburzenia snu, utrata apetytu, zanik popędu seksualnego, bóle głowy, serca, stawów, nerwobóle.
Niewłaściwa dieta.
Nie służy dobremu samopoczuciu, gdy obfituje w wysoko oczyszczone węglowodany-cukier i białą mąkę. Dzięki nim organizm zostaje zasilony dużą porcją dające; energię glukozy. Ponieważ jest ona łatwo przyswajalna, jej poziom we krwi szybko wzrasta, a po upływie krótkiego czasu -gwałtownie spada. Wtedy to pojawia się zmęczęnie. Wolniejsze, ale równomierne zużytkowanie energii zapewniają węglowodany złożone, zawarte m.in. w produktach zbożowych z grubego przemiału. Uczucie zmęczenia prawie zawsze towarzyszy dietom niskokalorycznym. Dlatego odchudzając się, należy raczej zrezygnować z pokarmów zawierających tłuszcz niż węglowodany.
Inne objawy: mdłości, rozdrażnienie, senność.
Niewydolność serca.
Szybkie męczenie się po wysiłku fizycznym jest jednym z jej objawów. Serce pompuje wówczas krew zbyt słabo, by utrzymać odpowiednie krążenie. Przyczyną niewydolności może być choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie krwi, wrodzona lub nabyta wada serca, reumatyzm. Chory powinien być pod opieką kardiologa. Musi dużo odpoczywać, zwłaszcza w pozycji siedzącej i ograniczyć spożycie soli. Konieczna jest redukcja wagi.
Inne objawy: duszność (szczególnie wieczorem), częste skurcze serca, obrzęk kostek u nóg.
Wrażliwość na zmianę pogody.
Do niedawno lekceważona, dziś traktowana jest znacznie poważniej. Nosi nawet miano meteoropatii. W te dni, kiedy występują wahania ciśnienia atmosferycznego, osoby szczególnie wrażliwe nie powinny podejmować się odpowiedzialnych zadań ani prowadzić prac wiążących się z ryzykiem utraty zdrowia (np. praca na wysokości). Należy wykonywać tylko pracę absolutnie konieczną i jak najwięcej wypoczywać.
Inne objawy: nadpobudliwość, nerwowość, bóle głowy.
Toksyczne substancje w otoczeniu.
Chemikalia, ulatniające się z wykładzin, farb, lakierów, klejów, mogą być powodem zatruć. Ponieważ stężenie szkodliwego środka jest niewielkie, zatrucie nie przybiera ostrej formy, lecz objawia się podobnie jak infekcja wirusowa – pokasływaniem, bólem głowy, osłabieniem. Jeśli na dolegliwości uskarżają się również inni domownicy lub koledzy z pokoju w pracy, jest tym bardziej prawdopodobne, że powodem złego samopoczucia jest zatrucie. Gdy nie można pozbyć się sprzętu, który jest powodem dolegliwości, postarajmy się poprawić wentylację.
Inne objawy: duszność, objawy grypowe, bóle głowy, mdłości (objawy mijają po opuszczeniu mieszkania lub biura).
Problemy z tarczycą.
Gdy gruczoł ten produkuje zbyt mało hormonów, pomagających kontrolować przemianę materii, mówimy o niedoczynności tarczycy. Czujemy się wówczas ospali i tracimy zainteresowanie otaczającym światem. Gdy hormonów tarczycowych jest zbyt dużo, cierpimy na nadczynność tarczycy. Jesteśmy wówczas zbyt aktywni i mamy skłonność do przepracowywania się. To również może być powodem zmęczenia. Poziom hormonów można oznaczyć, wykonując analizy krwi. Choroby tarczycy leczy się farmakologicznie pod kierunkiem endokrynologa.
Inne objawy niedoczynności: przybranie nawadze, utrata włosów, obniżenie głosu, suchość skóry, osłabienie mięśni, uczucie chłodu.
Inne objawy nadczynności: kołatanie serca, utrata wagi, nadpobudliwość nerwowa.
Zespół zmęczenia po infekcji wirusowej.
Zdarza się bardzo często. Nawet gdy nie ma już ostrych objawów choroby, takich jak katar, kaszel czy ból gardła, nie oznacza to, że organizm wrócił do pełnej sprawności. Dlatego, jeśli lekarz daje zwolnienie na dziewięć dni, nie należy wracać do pracy po trzech, bo spadła już gorączka i przestało lać się ciurkiem z nosa. Dłuższy wypoczynek jest potrzebny, by organizm zwalczył infekcję do końca.
Inne objawy: ogólne uczucie rozbicia, kołatanie serca, oblewanie się zimnym potem.
Niskie ciśnienie krwi.
Może być spowodowane np. utratą płynów ustrojowych (po krwotoku, wymiotach, biegunce) czy długim przebywaniem w upale. Większość krwi znajduje się wówczas w żyłach odprowadzających ją, a znacznie mniej w tętnicach, doprowadzających krew do serca. Niskie ciśnienie bywa nieprzyjemne, nie jest jednak niebezpieczne. Aby je nieco podnieść, uprawiajmy sporty, pijmy dziennie przynajmniej 21 płynów, w tym rano filiżankę kawy, stosujmy naprzemienne natryski zimne i gorące.
Inne objawy: ciągła senność, bóle głowy, mroczki przed oczami, zaburzenia rytmu serca.
Uboczne działanie lekarstw.
Uczucie zmęczenia może być efektem terapii niektórymi lekami, w szczególności nasennymi, uspokajającymi, obniżającymi ciśnienie, wykrztuśnymi, przeciwalergicznymi i przeciwwymiotnymi. Jeśli preparat został przepisany przez lekarza, a uczucie zmęczenia jest silniejsze niż pozytywne działanie leku, konieczna jest powtórna wizyta i zmiana leku.
Inne objawy: mogą być różne, zwykle podane są na ulotce informacyjnej, dołączonej do danego leku.