Skuteczność leczenia zależy częściowo od intensywności fobii. Niektórych fobii w ogóle nie daje się całkowicie wyleczyć; wiele osób z fobią potrafi jednak nauczyć się efektywnie funkcjonować, zwłaszcza po zapisaniu się do poradni leczącej fobie i uczestnictwie w spotkaniach grupowych z udziałem osób, które pozbyły się fobii.
W przypadkach fobii izolowanych bardzo skuteczne jest leczenie metodą systematycznego odczulania. Na przykład osoba odczuwająca lęk przed podróżą samolotem może przejść etapy odczulania – od oglądania samolotów na ilustracjach, przez wyimaginowaną podróż, wycieczkę do portu lotniczego – do prawdziwego lotu. Bardzo ważna jest pomoc osoby darzonej zaufaniem.
Leczenie fobii społecznej polega zwykle na stopniowym wystawianiu pacjenta na sytuacje rodzące tremę, w których odgrywa przewidzianą rolę. Pacjenta uczy się pokonywać lęk, zachęca, by nie był tak samokrytyczny i by się odpowiednio zachowywał. Pomocne mogą być także leki. U wielu muzyków, aktorów i wykładowców objawy tremy zmniejszają się po zastosowaniu blokerów beta-adrenergicznych (takich jak propranolol). Najlepszym sposobem leczenia agorafobii jest stopniowe wkraczanie do miejsc i wyszukiwanie sytuacji, które wyzwalają lęk. Czyniąc codziennie mały krok w towarzystwie osoby zaufanej, pacjent ostatecznie nauczy się radzić sobie w sytuacji, która uprzednio wywoływała paniczny lęk. Postępowanie takie może być wspomagane lekami przeciwdepresyjnymi (takimi jak imipramina), które zmniejszają stany lękowe. Można zażywać także leki przedwiekowe, należy je jednak stosować ostrożnie, gdyż wiąże się z nimi ryzyko uzależnienia.
Pomału i stopniowo większość chorych potrafi zredukować swe fobie, a często pozbyć się ich zupełnie.
Do współpracy należy zaangażować zaufanego przyjaciela lub psychoterapeutę. A oto kilka praktycznych wskazówek:
♦ Nie obawiaj się zadawania pytań na temat obiektu lub sytuacji, która budzi twój lęk. Czy to jest bezpieczne? Czy to mi nie zaszkodzi?
♦ Praktykuj odwracanie myśli w kierunku pozytywnym -od „czy ten pies mnie ugryzie” do „ten pies mi nie zagraża, gdyż jest uwiązany”.
ZAPOBIEGANIE
♦ Ćwicz regularnie głębokie oddychanie i uprawiaj metody relaksacji, zwłaszcza gdy stany lękowe zaczynają się nasilać.
♦ Regularne ćwiczenia fizyczne pomagają zużywać adrenalinę, która jest wydzielana w czasie napadów paniki.
♦ Unikaj alkoholu, barbituranów i leków przedwiekowych. Leki tylko maskują objawy. Unikaj także kofeiny, która może wywoływać objawy podobne do ataków paniki.